Avrupa Birliği’nin Belarus-Polonya hattında Mart 2025’te yürürlüğe giren ve sığınma hakkını geçici olarak askıya alan düzenleme, 21 Mayıs’ta Polonya Parlamentosu’nda 366 “evet”, 17 “hayır” oyuyla iki yıl daha uzatıldı.
Söz konusu düzenleme, Belarus’tan Polonya’ya ulaşan kişilerin sığınma başvurularının ön incelemesiz, anında reddedilmesine imkân tanıyor. Yasa, hamileler, çocuklar veya sağlık durumu ağır olanlar gibi korunmaya muhtaç gruplar için istisnalar öngörse de, uygulamada bu gruplar da sık sık geri itiliyor.
İnsan Hakları İzleme Örgütü, Polonya sınır güçlerine aktarılan yüz milyonlarca euroluk AB fonlarına rağmen yasadışı geri itmeler ve şiddet iddialarının önlenmediğini vurguladı. Human Rights Watch, yasayı “Avrupa’nın uluslararası yükümlülüklerine aykırı” olarak nitelendirerek, parlamentonun uzatma kararını geri çekmeye çağırdı.
Avrupa Konseyi Genel Sekreteri ise, yargı bağımsızlığının korunması gerektiğine dikkat çekerek, “insan haklarının güvence altına alındığı mekanizmaların siyasetin gölgesinde bırakılmaması” uyarısında bulundu.
Brutal Engeller
İnsan Hakları Örgütleri, sınır hattında zorla geri itme (pushback) ve insanlık onurunu zedeleyen muamele iddialarını belgeledi. Örgütlere göre, göçmenler arabası arızalanmış bir araç gibi terk edilen bir bölgede haftalarca mahsur bırakılıyor; darp, eşyalarına el koyma ve tıbbi bakıma erişim engeli yaygın biçimde uygulanıyor.
Polonya makamları, Belarus yönetiminin göçmen akınını bir hibrit saldırı aracı olarak kullandığını iddia ediyor ve bu önlemleri “orantılı ve meşru” olarak tanımlıyor. Buna karşılık, sivil toplum kuruluşları güvenlik argümanının temel hak ihlallerini meşrulaştıramayacağını savunuyor.
Brüksel, hiçbir üye devletin temel hakları güvenlik gerekçesiyle askıya alamayacağını hatırlatarak, hukuk devleti ve insan hakları standartlarının tam olarak uygulanmasını talep ediyor. Komisyonun önümüzdeki günlerde yazılı uyarı göndermesi bekleniyor.
