Etiyopya’nın Tigray bölgesinde 2020-2022 yılları arasında yaşanan ve yüz binlerce sivilin hayatını kaybettiği iç savaşın mağdurları, adalet arayışını Almanya’ya taşıdı. Legal Action Worldwide (LAW) ve Berlin merkezli Oehmichen International hukuk firmasının ortak başvurusuyla, 12 üst düzey Etiyopya ve Eritreli yetkili hakkında “savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar” iddiasıyla Alman Federal Savcılığı’na suç duyurusunda bulunuldu. Savcılık, dosyayı resmi olarak kabul ettiğini teyit etti.
Almanya’nın evrensel yargı yetkisini kullanarak açtığı bu dava, Tigray’da yaşanan vahşetin hesabını sorabilecek fırsatlardan biri olarak görülüyor. Zira Etiyopya’da 2024’te hayata geçirilen “geçiş dönemi adaleti” mekanizması, Amhara ve Oromia bölgelerinde devam eden çatışmalar ve insan hakları ihlalleri nedeniyle güvenilirliğini yitirmiş durumda. DW’nin haberine göre, Etiyopya yargısı, sıradan bir olayı bile yargılamakta zorlanırken, üst düzey yetkililerin hesap vermesinin imkânsız olduğunu kaydediyor.
Tigray’da kalıcı barış umudu, Şubat 2024’te ABD, AB, İngiltere, Fransa ve İtalya’nın Mekelle’deki görüşmelerine rağmen hâlâ belirsiz. Eritre destekli Etiyopya ordusu ile Tigray Halk Kurtuluş Cephesi (TPLF) arasındaki gerilim, bölgesel istikrarsızlığı körüklemeye devam ediyor. Öte yandan, Etiyopya hükümetinin geçiş adaleti planları, uluslararası toplum nezdinde şüpheyle karşılanıyor. İnsan hakları örgütleri, son bir ayda Amhara’da artan tutuklamalar ve Oromia’daki etnik şiddete dair raporlar yayımladı.
Tarihi Sorumluluk
Almanya, evrensel yargı yetkisi kapsamında Suriye ve Ukrayna’daki savaş suçlarına dair davalarda öncü rol oynamıştı. Ancak Tigray davası, Etiyopya’dan Almanya’ya sığınanların sayısının azlığı (2023’te yaklaşık 1.500 başvuru) nedeniyle kaynak ayrılması konusunda soru işaretleri doğuruyor. Alman hukukunda gıyabi duruşma yasağı olduğundan, sanıkların Almanya’da bulunması gerekiyor. Bu da Etiyopya veya Eritre’nin vatandaşlarını iade etme ihtimalinin düşük olması nedeniyle davayı sembolik kılıyor.
Etiyopya, UCM Roma Statüsü’ne taraf olmadığı için mahkemenin yetkisi yok. Ancak Etiyopya hükümetinin UCM’yi tanıması da gerçekçi görünmüyor. Bu nedenle Tigray mağdurları için Almanya, son umut.
