ABD Başkanı Donald Trump’ın 7 Şubat 2025 tarihinde imzaladığı bir kararname, onlarca yıldır süren geleneksel mülteci kabul politikalarını kökten değiştirerek, Güney Afrika’dan gelen beyaz Afrikaner topluluğu üyelerini hedef alan yeni bir mülteci yerleşim programını başlattı.
Trump yönetiminin “Güney Afrika Cumhuriyeti’nin Vahim Eylemlerinin Ele Alınması” başlıklı kararnamesi, Güney Afrika hükümetini, etnik azınlık Afrikanerlerin tarım arazilerini tazminatsız olarak kamulaştırmak, eşitlikçi istihdam ve eğitim fırsatlarını baltalamak ve orantısız şiddeti teşvik etmekle suçladı. Bu, Güney Afrika’ya olan tüm dış yardımın kesilmesi ve “ırk temelli ayrımcılığın mağduru” Afrikanerler ile diğer ırksal azınlıklar için bir mülteci kabul programının başlatılması emredildi.
Uygulama, ABD Dışişleri Bakanlığı’nın koordinasyonunda ve Church World Service (CWS) ile Amerikanerler adlı kuruluşların ortaklığında yürütülüyor . Program kapsamında ilk grup Afrikaner mülteci, Mayıs 2025’te özel bir uçuşla ABD’ye vardı ve Alabama, New York ve Kuzey Carolina gibi eyaletlere yerleştirildi. Sürecin, geleneksel mülteci başvurularında yıllar süren bekleme sürelerine kıyasla son derece hızlı işlemesi dikkat çekti.
DİĞER MÜLTECİLERE KAPILAR KAPANDI
Bu gelişmeler yaşanırken, Trump yönetimi genel mülteci kabul politikasında da radikal kısıtlamalara gitti. Ocak ayında çıkarılan kararname ile Amerika’ya girişin “ülkenin çıkarlarına zararlı” olduğu gerekçesiyle Birleşik Devletler Mülteci Kabul Programı (USRAP) 90 günlüğüne askıya alındı. Eylül ayında ise, bir sonraki mali yıl için mülteci kabul üst sınırının 7 bin 500’e, yani bir önceki rekor düşük seviye olan 15 binin de altına çekilmesi öngörülüyor. Bu kontenjanın büyük kısmının Afrikanerler ve “haksız ayrımcılığa” uğrayan diğer gruplar için ayrılması planlanıyor.
Bu durum, Demokrat Partili senatörler ve HIAS gibi mülteci hakları örgütleri tarafından şiddetle eleştirildi. HIAS Başkanı Mark Hetfield, “Trump, Afrikanerleri sıranın önüne koymakla kalmıyor, yıllardır sırada bekleyen diğer mültecileri de sıradan atıyor” ifadelerini kullandı.
MÜLTECİ TANIMI
Trump yönetiminin bu uygulaması, mülteci ve göçmen terimlerine dair temel tanımları da tartışmaya açtı. Uluslararası hukuk bağlamında “mülteci” statüsü, 1951 Mülteci Sözleşmesi uyarınca, ırkı, dini, milliyeti, belli bir sosyal gruba mensubiyeti veya siyasi düşünceleri nedeniyle zulüm riski altında olan ve bu nedenle ülkesinden “zorunlu” olarak ayrılan kişileri kapsıyor . Göçmen ise, daha çok gönüllü ve ekonomik nedenlerle yer değiştiren kişiler için kullanılıyor.
Yaşanan bu süreç, ABD’nin yıllardır süren mülteci kabul geleneğinde bir kırılma noktasına işaret ediyor. Afgan ve Iraklı tercümanlar, savaş mağdurları ve diğer geleneksel mülteci gruplarının önü kesilirken, belirli bir etnik ve ırksal grubun önceliklendirilmesi, küresel mülteci koruma sisteminin geleceği açısından ciddi endişelere yol açıyor. ABD’nin, dünyanın dört bir yanındaki mülteci kamplarında umutla bekleyen on binlerce insan yerine, siyasi açıdan uyumlu gördüğü bir grubu kabul etmeyi tercih etmesi, uluslararası ilişkilerdeki yeni gerçekleri de gözler önüne seriyor.
