Almanya Federal İdare Mahkemesi, Avrupa’nın en tartışmalı mülteci politikalarından birine noktayı koydu. Yunanistan’da uluslararası koruma statüsü kazanmış, genç, sağlıklı ve yalnız erkek mültecilerin Almanya’ya yaptıkları ikinci sığınma başvurularının “hukuka aykırı olmadığına” hükmetti.
Leipzig’de 16 Nisan 2025’te açıklanan karar, AB Temel Haklar Şartı’nın 4. maddesini ihlal etmeyen bu grubun Yunanistan’a geri gönderilebileceğini belirledi. Mahkeme, Atina’nın “geçici barınak, temel hijyen ve acil sağlık hizmetleri” sunduğu vurgulandı.
Mahkeme, 2015 göç krizinden bu yana ilk kez bir üye ülkenin mülteci kabul kapasitesini bu şekilde bir tanım getirdi. Karara göre, “İnsanlık dışı veya aşağılayıcı muamele” kavramı (Madde 4), ancak devletlerin “kişileri açlık, evsizlik veya temel tıbbi bakımdan yoksun bırakması” durumunda devreye giriyor. Yunan makamlarının, özellikle Helios+ entegrasyon programı ve belediyelerin geçici konteyner kentleriyle bu standardı karşıladığı kaydedildi. Ancak raporlara göre, Atina’daki bürokratik engeller nedeniyle mültecilerin resmi desteğe erişimi 6-8 ay gecikebiliyor.
Gazze ve Somalili Sığınmacı Kararı
Karara konu olan iki davanın ortak noktası, başvurucuların “çalışabilir durumda olmaları”. Somalili 32 yaşındaki mülteci, Yunanistan’da 2019’da aldığı koruma statüsünün ardından 2023’te Almanya’ya geçmişti. Benzer şekilde Gazze doğumlu 34 yaşındaki diğer başvurucu da Atina’daki mülteci kampından ayrılarak BAMF’a ikinci kez sığınma talebinde bulunmuştu. Her iki dosyada da Alman yetkililer, “güvenli üçüncü ülke” kapsamında başvuruları reddetmişti.
Hukuk çevrelerinden de karara eleştiriler yağdı. Freiburg Üniversitesi’nden Prof. Dr. Sarah Kettler, “Mahkeme, ‘Schubhaft’ (geri gönderim hapsi) uygulamalarının psikolojik etkilerini analiz etmedi. Oysa Avusturya’da yapılan bir araştırma, bu süreçteki bireylerin %74’ünün travma sonrası stres bozukluğu geliştirdiğini gösteriyor” dedi.
Domino Etkisi Beklentisi
Leipzig kararının, özellikle İtalya ve Macaristan gibi sert göç politikalarıyla bilinen ülkeleri cesaretlendirmesi bekleniyor. Brüksel’deki AB Göç Komiseri Margaritis Schinas, kararı “ortak sorumluluk ilkesinin zaferi” olarak nitelendirdi. Ancak insan hakları avukatları, Yunanistan’a yapılacak iadelerin Dublin III Tüzüğü’nün 3. maddesini ihlal edebileceği uyarısında bulunuyor.
Veri ve Gerçekler: Yunanistan’daki Mültecilerin Mevcut Durumu
Kararın dayanağı olan 2024 Yunanistan Mülteci Raporu’na göre:
-
Geçici konaklama kapasitesi: 42.000 kişi (2023’e göre %18 artış)
-
İşsizlik oranı: Mülteciler arasında %61 (Yunan vatandaşlarında %12.4)
-
Ortalama gelir: Aylık 320 Euro (kayıt dışı sektörde)
-
Sağlık hizmetlerine erişim: Acil vakalarda 24 saat, rutin kontrollerde 3 ay bekleme süresi1
Ancak Uluslararası Af Örgütü’nün Nisan 2025 verileri, bu rakamların pratikteki yansımalarının farklı olduğunu ortaya koyuyor:
-
Evsizlik: İltica statüsü alanların %29’u
-
Gıda yardımına bağımlılık: %57
-
Psikolojik destek alabilenler: %14.
