Almanya’da 2023 yılında yürürlüğe giren ve Hartz IV sisteminin yerini alan Bürgergeld (Vatandaşlık Geliri) uygulaması, ülke genelinde hararetli tartışmalara neden oluyor. Hükümetin “sosyal adaleti güçlendirme” hedefiyle başlattığı reform, muhalefet ve iş dünyası çevreleri tarafından giderek artan eleştirilerle karşı karşıya kalıyor.
Bürgergeld, işsiz bireylerin yaşamlarını sürdürebilmeleri için verilen temel bir sosyal yardımı temsil ediyor. Yeni sistemde, yardım alan bireylerin iş arama sürecinde daha az baskı altında olmaları ve yetkinlik geliştirme odaklı eğitimlere yönlendirilmeleri amaçlanıyor. Ancak uygulamanın özellikle gençler ve düşük gelirli çalışanlar arasında “çalışma motivasyonunu azalttığı” yönündeki eleştiriler, siyasal gündemi belirleyen başlıca tartışma konularından biri haline geldi.
CDU Genel Başkanı Friedrich Merz, “Bürgergeld’in çalışanla çalışmayanı neredeyse eşit gelir seviyesine taşıdığı” gerekçesiyle kaldırılması ya da ciddi biçimde yeniden düzenlenmesi gerektiğini savunuyor. Merz, sistemin çalışmayı değersizleştirdiğini öne sürerek, sosyal devletin teşvik değil bağımlılık yarattığını ifade ediyor. Buna karşın SPD ve Yeşiller ise vatandaşlık gelirinin, özellikle kriz zamanlarında sosyal dayanışmayı güçlendirdiğini ve bireylerin insan onuruna yakışır bir yaşam sürmelerini sağladığını vurguluyor.
Federal İstihdam Dairesi’nin verilerine göre, Bürgergeld alanların yaklaşık %60’ı çocuklu aileler ve uzun süredir çalışamayan bireylerden oluşuyor. Buna rağmen bazı işveren birlikleri, düşük vasıflı iş gücü eksikliğinin artmasında Bürgergeld’in etkili olduğunu iddia ediyor. Ekonomistler ise durumu daha karmaşık değerlendiriyor: Vatandaşlık gelirinin tek başına tembellik yarattığına dair net bir veri bulunmadığı, işgücü piyasasındaki yapısal sorunların daha belirleyici olduğu ifade ediliyor.
Koalisyon hükümeti içinde de fikir ayrılıkları gözlemleniyor. FDP, sistemin daha katı hale getirilmesini ve yardımların koşullu olarak verilmesini önerirken, SPD ve Yeşiller daha kapsayıcı bir sosyal devlet anlayışını savunuyor. Özellikle iş bulma kurumlarıyla yapılan görüşmelerde, yardım alan bireylerin gönüllü istihdam programlarına daha fazla yönlendirilmesi tartışılıyor.
Almanya’da önümüzdeki yıl yapılacak olan eyalet seçimleri öncesinde Bürgergeld, sadece sosyal politika değil, aynı zamanda ekonomi, göç ve istihdam başlıklarını da doğrudan etkileyen bir siyasi gündem maddesi haline geldi. Uygulamanın sürdürülüp sürdürülmeyeceği ya da nasıl değiştirileceği, önümüzdeki dönemde hükümetin ve muhalefetin önündeki zorlu bir sınav.
