Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme hakkında kapsamlı bir rehber. Bu çalışmadan; engelli hakları, eğitim, sağlık ve istihdam konularında bilgi alabilirsiniz.
Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme: Kapsamlı Rehber
Giriş Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme, Birleşmiş Milletler Şartı’nda ilan edilen temel ilkelere dayanarak, insanlık ailesinin doğuştan sahip olduğu onur, değer ve hakları vurgular. Bu sözleşme, engelli bireylerin insan haklarından eşit şekilde yararlanmasını amaçlar.
Madde 1: Amaç Sözleşme, engellilerin insan hak ve temel özgürlüklerinden tam ve eşit şekilde yararlanmasını teşvik eder. Engelli kavramı, topluma tam katılımı engelleyen uzun süreli fiziksel, zihinsel veya algısal bozukluğu olan kişileri kapsar.
Madde 2: Tanımlar
- İletişim: Braille alfabesi, işaret dili, büyük harflerle baskı gibi yöntemlerle sağlanır.
- Engelliliğe Dayalı Ayrımcılık: Engellilik nedeniyle ayrımcılık, dışlama veya kısıtlamayı ifade eder.
- Makul Düzenleme: Engellilerin haklarından eşit şekilde yararlanmasını sağlamak için yapılan uygun düzenlemelerdir.
- Evrensel Tasarım: Herkesin kullanabileceği şekilde tasarlanan ürün, çevre ve hizmetlerdir.
Madde 3: Genel İlkeler Sözleşmenin dayandığı ilkeler şunlardır:
- Kişisel özerklik ve insanlık onuruna saygı,
- Ayrımcılık yapılmaması,
- Engellilerin topluma tam katılımı,
- Farklılıklara saygı ve insan çeşitliliğinin kabulü,
- Fırsat eşitliği,
- Erişilebilirlik,
- Kadın-erkek eşitliği,
- Engelli çocukların kimliklerine saygı.
Madde 4: Genel Yükümlülükler Taraf Devletler, engellilerin haklarını korumak için gerekli yasal, idari ve diğer tedbirleri alır. Bu kapsamda:
- Ayrımcılığa izin verilmez,
- Engelliler aleyhindeki yasalar ve uygulamalar değiştirilir,
- Engellilerin insan haklarının korunması dikkate alınır.
Madde 5: Ayrımcılık Yapılmaması ve Eşitlik Taraf Devletler, herkesin hukuk önünde eşit olduğunu kabul eder. Engellilere yönelik ayrımcılığı yasaklar ve eşit korunmayı sağlar.
Madde 6: Engelli Kadınlar Engelli kadınlar ve kız çocuklarının çok yönlü ayrımcılığa maruz kaldığı kabul edilir. Bu nedenle, haklarından tam yararlanmalarını sağlamak için gerekli tedbirler alınır.
Madde 7: Engelli Çocuklar Engelli çocukların tüm haklardan tam olarak yararlanmasını sağlamak için gerekli tedbirler alınır. Çocuğun çıkarı önceliklidir.
Madde 8: Bilinçlendirme Toplumda engellilere yönelik bilinci artırmak ve haklarına saygı duyulmasını teşvik etmek için etkin kampanyalar düzenlenir.
Madde 9: Erişebilirlik Engellilerin bağımsız yaşayabilmesi ve topluma katılımı için fiziki çevre, ulaşım, bilgi ve iletişim teknolojilerine erişim sağlanır.
Madde 10: Yaşama Hakkı Engellilerin yaşama hakkı güvence altına alınır. Bu hakkın etkin ve eşit şekilde kullanılması sağlanır.
Madde 11: Risk Durumları ve İnsani Bakımdan Acil Durumlar Silahlı çatışma, acil insani durumlar ve doğal afetler gibi risk durumlarında engellilerin korunması ve güvenliği sağlanır.
Madde 12: Yasa Önünde Eşit Tanınma Engellilerin hak ehliyetine sahip olması ve haklarını kullanırken gerekli desteği alması için tedbirler alınır.
Madde 13: Adalete Erişim Engellilerin adalete erişimini sağlamak için usule ve yaşa uygun düzenlemeler yapılır. Adalet sistemi çalışanları bu konuda eğitilir.
Madde 14: Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği Engellilerin özgürlük ve güvenlik haklarından eşit şekilde yararlanması sağlanır. Engellilik, özgürlüğün kısıtlanması gerekçesi olamaz.
Madde 15: İşkence, İnsanlık Dışı veya Aşağılayıcı Muamele veya Cezaya Maruz Kalmama Engelliler işkence veya insanlık dışı muameleye maruz kalmamalıdır. Tıbbi veya bilimsel deneye rızasız tabi tutulamazlar.
Madde 16: Sömürü, Şiddet veya İstismara Maruz Kalmama Engellilerin sömürü, şiddet ve istismardan korunması için uygun tedbirler alınır. Bu tür vakaların tespiti ve gerekli tedbirlerin alınması sağlanır.
Madde 17: Kişisel Bütünlüğün Korunması Engellilerin beden ve ruh bütünlüğüne saygı duyulması sağlanır.
Madde 18: Seyahat Özgürlüğü ve Uyrukluk Engellilerin seyahat ve yerleşim yeri seçme özgürlüğüne sahip olduğu kabul edilir. Uyrukluk hakkı korunur.
Madde 19: Bağımsız Yaşayabilme ve Topluma Dahil Olma Engellilerin toplum içinde bağımsız yaşayabilmesi ve topluma katılımı için gerekli tedbirler alınır.
Madde 20: Kişisel Hareketlilik Engellilerin bağımsız hareket edebilmesi için gerekli destek ve eğitim sağlanır.
Madde 21: Düşünce ve İfade Özgürlüğü ile Bilgiye Erişim Engellilerin düşünce ve ifade özgürlüğünden yararlanması sağlanır. Bilgiye erişim için uygun tedbirler alınır.
Madde 22: Özel Hayata Saygı Engellilerin özel hayatına ve gizliliğine saygı gösterilir. Kişisel bilgiler korunur.
Madde 23: Hane ve Aile Hayatına Saygı Engellilerin evlilik, aile ve özel hayatına dair haklarına saygı gösterilir. Ebeveynlik sorumluluklarını yerine getirmeleri desteklenir.
Madde 24: Eğitim Engellilerin eğitim hakkı tanınır. Eğitim sisteminin her seviyesinde engellilere eşit erişim sağlanır. Engellilerin eğitimden tam olarak yararlanması için destekleyici tedbirler alınır.
Madde 25: Sağlık Engellilerin en yüksek sağlık standardından yararlanma hakkı tanınır. Sağlık hizmetlerine eşit erişim sağlanır.
Madde 26: Habilitasyon ve Rehabilitasyon Engellilerin bağımsızlığını ve becerilerini geliştirmek için habilitasyon ve rehabilitasyon hizmetleri sunulur.
Madde 27: Çalışma ve İstihdam Engellilerin çalışma hakkı tanınır. İş piyasasında engellilere eşit fırsatlar sağlanır. Engellilerin işyerlerinde makul düzenlemeler yapılır.
Madde 28: Yeterli Yaşam Standardı ve Sosyal Korunma Engellilerin yeterli yaşam standardı ve sosyal koruma hakkı tanınır. Sosyal koruma programlarına erişimleri sağlanır.
Madde 29: Siyasal ve Toplumsal Yaşama Katılım Engellilerin siyasi ve kamusal yaşama etkin katılımı sağlanır. Seçme ve seçilme hakları korunur.
Madde 30: Kültürel Yaşama, Dinlenme, Boş Zaman Aktiviteleri ve Spor Faaliyetlerine Katılım Engellilerin kültürel yaşama, dinlenme ve spor etkinliklerine eşit katılımı sağlanır.
Madde 31: İstatistikler ve Veri Toplama Sözleşmenin uygulanması için gerekli istatistikler ve veriler toplanır. Verilerin korunmasına ve gizliliğine dikkat edilir.
Madde 32: Uluslararası İş Birliği Uluslararası işbirliği teşvik edilir ve desteklenir. Engellilerin haklarını geliştirmek için bilgi ve deneyim paylaşımı sağlanır.
Madde 33: Ulusal Uygulama ve Denetim Taraf Devletler, Sözleşme’nin uygulanması için gerekli yasal ve idari mekanizmaları oluşturur ve güçlendirir.
Madde 34: Engelli Hakları Komitesi Engelli Hakları Komitesi, Sözleşmenin uygulanmasını izlemek ve değerlendirmek amacıyla kurulur. Komite üyeleri, Sözleşme kapsamındaki alanlarda deneyimli kişiler arasından seçilir.
Madde 35: Taraf Devletlerce Sunulacak Raporlar Taraf Devletler, Sözleşmenin gereklerinin yerine getirilmesi için aldıkları önlemler ve kaydedilen gelişmeler hakkında Komiteye rapor sunar.
Madde 36: Raporların Değerlendirilmesi Komite, Taraf Devletlerin sunduğu raporları inceler ve gerekli durumlarda ek bilgiler talep eder.
Madde 37: Taraf Devletler ve Komite Arasındaki İş Birliği Taraf Devletler, Komite ile iş birliği yapar ve Komite üyelerine görevlerini yerine getirmede yardımcı olur.
Madde 38: Komitenin Diğer Organlarla İlişkisi Komite, Birleşmiş Milletler’in ihtisas kuruluşları ve diğer organlarıyla iş birliği yapar.
Madde 39: Komitenin Raporu Komite, faaliyetleri hakkında Genel Kurul ve Ekonomik ve Sosyal Konsey’e rapor sunar.
Madde 40: Taraf Devletler Konferansı Taraf Devletler, Sözleşme hükümlerinin yerine getirilmesi ile ilgili konuları tartışmak üzere düzenli aralıklarla bir araya gelir.
Madde 41: Depozitör Sözleşmenin depozitörlük görevini Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri yürütür.
Madde 42: İmzalanma Sözleşme, New York’taki Birleşmiş Milletler Genel Merkezi’nde imzaya açıktır.
Madde 43: Bağlanma İradesi Sözleşme, imzacı devletlerin onaylamasına tabidir. Onay belgelerinin depozit edilmesini takip eden 30. gün yürürlüğe girer.
Madde 44: Bölgesel Bütünleşme Örgütleri Bölgesel bütünleşme örgütleri, onay belgelerinde Sözleşme kapsamındaki yetki düzeylerini açıklar.
Madde 45: Yürürlüğe Girme Sözleşme, 20. onay belgesinin depozit edilmesini takip eden 30. gün yürürlüğe girer.
Madde 46: Çekinceler Sözleşmenin kapsamı ve amaçlarıyla uyumlu olmayan çekinceler kabul edilemez. Çekinceler her zaman geri çekilebilir.
Madde 47: Değişiklikler Taraf Devletler, Sözleşme üzerinde değişiklik önerilerinde bulunabilir. Değişiklikler, Taraf Devletler Konferansı’nda karara bağlanır.
Madde 48: Çekilme Taraf Devletler, Sözleşmeden çekilme bildirimini Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’ne iletebilir. Çekilme bildiriminin alınışından 1 yıl sonra geçerlilik kazanır.
Madde 49: Erişilebilir Format Sözleşme, erişilebilir formatlarda hazır bulundurulur.
Madde 50: Orijinal Metinler Sözleşmenin Arapça, Çince, İngilizce, Fransızca, Rusça ve İspanyolca metinleri orijinalinin aynıdır.
Sorumluluk Reddi Beyanı: Bu makale, Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme hakkında bilgi vermek amacıyla hazırlanmıştır. Kendi durumunuza uygun hukuki danışmanlık almak için uzmanlara başvurmanız önerilir.
Telif Uyarısı: Bu sitede yayımlanan makaleler, sitemize ait olup izinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz, kaynak gösterilmeden yayımlanamaz. Ayrıca hukuki sorumluluk içermez, bu bilgileri kullanarak yapacağınız işlerden doğacak sonuçlardan sorumluluk kabul edilmemektedir.
Etiketler: #EngelliHakları, #İnsanHakları, #BirleşmişMilletler, #Erişilebilirlik, #SosyalKoruma, #Eğitim, #İstihdam, #Sözleşme, #UluslararasıHukuk
