2021 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Abdulrazak Gurnah, giderek şiddetlenen küresel mülteci krizi karşısında ulusların ahlaki yükümlülüğüne dair çarpıcı açıklamalarda bulundu. Gurnah, İtalyan haber ajansı ANSA’ya verdiği röportajda, “Hayatlarını kaybetme tehlikesiyle ülkelerinden kaçan mültecilere sığınma sağlama görevimiz var. Bu bir insanlık meselesidir,” diyerek uluslararası topluma çağrı yaptı.
Tanzanya doğumlu İngiliz yazar, ekonomik nedenlerle göç edenlerle savaş, zulüm veya şiddetten kaçanlar arasında net bir ayrım yapılması gerektiğinin altını çizdi: “Basın bu iki farklı durumu sıklıkla aynı kefeye koyma eğiliminde. Oysa yaşam hakkı tehlikede olan insanlara kapı açmak, insanlığın temel sorumluluğudur.”
“Yasal Yollar Tıkandı, Umutsuzluk Artıyor”
Gurnah, mevcut sistemin çöktüğüne dikkat çekerek şunları söyledi: “Eğer bir ülkede sığınma seçeneği yoksa, bunu cesaretle kabul etmeliyiz. Asıl trajedi, insanların artık Avrupa’ya yasal yollardan ulaşma imkanının kalmaması. İnanılmaz riskler alarak bu yolculuğa çıkıyor, sonra geri çevriliyorlar ve umutsuzluğa sürükleniyorlar.”
Bu sözler, Akdeniz’de artan ölümler ve AB sınırlarındaki insanlık dışı geri itme (pushback) iddialarıyla paralellik gösteriyor. 2025’in ilk çeyreğinde Akdeniz’de hayatını kaybeden mülteci sayısında geçen yıla göre %17 artış olduğunu ortaya koydu.
Romanlarındaki Yansımalar
Göç, Gurnah’ın eserlerinin değişmez temalarından biri. ‘Hırsızlık’ romanında da sömürge mirası, bellek, sığınma arayışı ve dünyada kendine yer bulmaya çalışan bireylerin mücadelesi, yoksulluk ve insanın insana tahakkümü ile iç içe işleniyor. Gurnah, çözüm önerisini ise net bir şekilde paylaştı: “Farklı bir sisteme ihtiyacımız var. Koşullara bağlı olarak sığınma talebinde bulunabilmeli ve bu talep kabul ya da reddedilmelidir. Ne yazık ki pek çok Avrupa ülkesi bunu istemiyor.”
Nobelli yazar, çözümün Avrupa’dan gelmesi gerektiğini vurgularken, İtalya’nın geçtiğimiz haftalarda 700 Afgan mülteciyi güvenli bir insani koridor ile kabul etme anlaşmasını (Humanitarian Corridor) olumlu bir adım olarak değerlendiriyor. Ancak uzmanlar, Ukrayna krizi sonrası AB’nin göç politikalarının sertleştiğini ve yasal yolların hala yetersiz olduğunu belirtiyor.
Gurnah’ın uyarısı, dünya genelinde rekor seviyelere ulaşan (UNHCR verilerine göre 130 milyondan fazla) zorla yerinden edilmiş insan sayısı karşısında, etik duruş ve pratik çözümler arasındaki uçuruma dikkat çekiyor.
