Ege’nin hüzünlü rüzgârı, Midilli’nin kuzey kıyılarına vuran lastik botun parçalarını savuruyor. 2015’in o unutulmaz görüntüleri – binlerce mülteciyi karaya çıkaran balıkçılar, çocuklara battaniye sarılan sahil şeridi – yerini bugün üç metre yüksekliğindeki dikenli tellere ve Frontex drone’larının vızıltısına bırakmış.
Atina Üniversitesi’nin dört yıllık araştırması ise Yunanistan’ın “flexicuritization” adını verdiği göç modelinin, tarihsel korkulara yenik düştüğünü belgeliyor: “Devlet güvenliği ile insan hakları dengesi çöktü” diyor göç uzmanı Dr. Georgia Dimari.
Midilli limanında demirli Yunan Sahil Güvenlik botları, 2015’te günde 10 bin mülteciye geçit veren bu sularda şimdi “geri itme” (pushback) operasyonları yürütüyor. Birleşmiş Milletler verileri 2024’ün ilk dört ayında 2.245 itme vakası kaydetti. Moria kampının 2020’de yanmasıyla kurulan Mavrovouni kapalı tesisi ise Avrupa standartlarının yarısı kadar alanda – kişi başına 2.3 metrekarede – 5.200 mülteciyi barındırıyor. “Flexicuritization teoride güzel” diye anlatıyor kamp görevlileri, “Ama içerideki gerçek insan onuruyla bağdaşmıyor. Her gece çocuk ağlamaları duyuyoruz.”
KİMLİK TEHDİTİ
Bu çelişki siyasetin diline de yansımış. Atina Üniversitesi’nin 2011-2019 dönemini kapsayan analizi, parlamentodaki 120 konuşmanın %73’ünde mültecilerin “ulusal kimlik tehdidi” olarak sunulduğunu ortaya koyuyor. Altın Şafak Partisi milletvekili 2016’daki “Dor istilasından (MÖ 1200) beri görülmemiş nüfus işgali” sözleri, Başbakan Kiryakos Miçotakis’in 2023’teki “Türkiye nüfus silahı kullanıyor” açıklamasıyla yankı bulmuş.
Akademisyenler bu dili çözüyor: “Yunan ulusal kimliği 1821’de Osmanlı’ya karşı verilen bağımsızlık savaşıyla şekillendi. Bugün Müslüman mülteciler, o tarihsel ‘ötekinin yeni yüzü.”
Adanın ruh hali esnaf lokantalarında okunuyor. Midilli Turizm Birliği, “2015’te turistler mülteci botlarını fotoğraflıyordu” diye anlatırken elindeki rakı bardağını sıkıyor, “Şimdi otel rezervasyonları ‘kamp görüntüsü’ nedeniyle iptal ediliyor. Gelirimiz %70 düştü.”
Bu sözler, Atina Üniversitesi’nin 75 işletme sahibiyle yaptığı görüşmeleri doğruluyor. Katılımcıların %68’i Müslüman mültecileri “kültürel kimlik tehdidi”, %61’i “kayıtdışı ekonomi nedeniyle ücret düşürücü” olarak görüyor. Bir balık restoranı işletmecisinin itirafı çarpıcı: “Yemek veriyoruz ama yanımızda kalmalarını istemiyoruz. Tarih bize ötekine güvenmemeyi öğretti.”
Avrupa Birliği’nin rolü ise eleştiri oklarının hedefinde. Brüksel 2024’te Yunanistan’a sınır güvenliği için 624 milyon Euro aktarırken, mülteci entegrasyon projelerine sadece 8.7 milyon Euro ayırmış. Midilli’deki tek entegrasyon merkezi geçen ay bütçe yetersizliğinden kapandı. AB Göç Komiserliğinin savunması ise havada kalmış: “Sınır güvenliği insan haklarıyla çelişmemeli.” Buna karşın Frontex’in filosuna bu yıl 142 yeni devriye botu eklenmiş.
Umut adanın kuzeyindeki Pikpa köyünde filizleniyor. Sivil toplum örgütlerinin kurduğu açık kamp, flexicuritization’ın nadir başarı örneklerinden. Burada mülteciler zeytin hasadında çalışıyor, çocuklar Yunan okullarına gidiyor. Köy halkı, “Bizde ‘onlar’ ve ‘biz’ yok” derken kampın bahçesinde oynayan Suriyeli ve Yunan çocuklarını gösteriyorlar. Bu örneği işaret eden akademisyenler, “Tarihsel korkular aşılırsa teori işler. Midilli’nin seçimi Avrupa’nın geleceğini belirleyecek.” diye ekliyorlar.
FLEXICURITIZATION NEDİR?
Göç uzmanı Dr. Georgia Dimari tarafından 2021’de geliştirildi.
Amaç: Devlet güvenliği ile mülteci hakları arasında denge.
Yöntem: 15 aşamalı eylem planı (sınır kontrollerinden entegrasyona).
