Almanya’nın sınır dışı ettiği 35 yaşındaki Nusret Taş’ın Türkiye’ye varışının ertesi günü “silahlı terör örgütü üyeliği” iddiasıyla tutuklanması, Avrupa’nın göçmen politikalarının insan hakları söylemiyle çelişen yüzünü yeniden gündeme taşıdı. Taş’ın hikayesi, Türkiye’de 2016 sonrası derinleşen baskıların yanı sıra Avrupa’nın “geri göndermeme” ilkesine dair sorgulamaları da beraberinde getiriyor.
Almanya Federal Göç ve Mülteci Dairesi (BAMF), Nusret Taş’ın iltica başvurusunu reddederek 19 Aralık 2024’te Türkiye’ye geri gönderdi. Taş, 19 Aralık’ta Türkiye’ye ulaştığında İstanbul Havalimanı’nda gözaltına alındı. İddianamede, Gülen Hareketi’yle bağlantılı olduğu öne sürülen Taş’ın tutuklanma gerekçeleri arasında ByLock kullanımı, Bank Asya hesabı ve 28.000 TL’lik şüpheli para transferi yer aldı. Ancak bu deliller, Eylül 2023’te Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) tarafından “tek başına suç unsuru olamaz” kararıyla hukuken geçersiz sayılmıştı.
2016 Sonrası Baskılar ve KHK Rejimi
Türkiye’de 15 Temmuz 2016 darbe girişimi sonrası ilan edilen OHAL kapsamında çıkarılan kanun hükmünde kararnameler (KHK), on binlerce kişinin kamu görevinden ihracına, pasaportlarının iptaline ve mal varlıklarına el konulmasına yol açtı. Taş da 2016 öncesinde Gülen Hareketi’ne ait bir öğrenci yurdunda çalıştığı gerekçesiyle 2019’da hakkında çıkarılan yakalama kararıyla ülkeyi terk etmek zorunda kalmıştı. Yunanistan üzerinden Almanya’ya iltica eden Taş’ın avukatları, müvekkillerinin “siyasi baskı” nedeniyle kaçtığını ve Almanya’nın insan hakları ihlali yaptığını savunuyor.
Almanya’nın Sorumluluğu
1951 Cenevre Sözleşmesi’ne taraf olan Almanya’nın, geri gönderilen kişinin zulüm riski taşıdığı durumlarda “geri göndermeme” (non-refoulement) ilkesini ihlal ettiği öne sürülüyor. Türkiye’deki cezaevlerinde işkence ve kötü muamele iddialarının Birleşmiş Milletler ve Avrupa İşkencenin Önlenmesi Komitesi (CPT) raporlarında sıkça yer alması, Taş’ın avukatlarının endişelerini haklı çıkarıyor. Almanya Dışişleri Bakanlığı’nın konuya ilişkin açıklama yapmaması ise tepkilere neden oldu.
Rakamlarla Türkiye’de Gülen Operasyonları
Turkish Minute’in elde ettiği verilere göre, son bir yılda Gülen Hareketi’ne yönelik 5.543 polis baskını yapıldı, 1.595 kişi gözaltına alındı. Terör suçlamasıyla cezaevinde bulunanların sayısı 13.251’e ulaşırken, 705.172 kişi hakkında soruşturma açıldı. Brüksel merkezli Turkey Tribunal, Türkiye’deki tutuklamaların “delilsiz ve keyfi” olduğunu, iade edilenlerin sistematik olarak hedef alındığını belgeledi.
Nusret Taş’ın durumu, Avrupa’nın insan hakları standartlarıyla Türkiye’ye yönelik politikaları arasındaki tezatı gözler önüne serdi. AİHM’in ByLock kararına rağmen Türk mahkemelerinin bu yönde adım atmaması, hukukun üstünlüğü ilkesinin sorgulanmasına neden oluyor. Uluslararası insan hakları örgütleri, Avrupa’yı “Türkiye’deki zulme ortak olmamak” için harekete geçmeye çağırırken, Taş’ın hikayesi, bir bireyin trajedisinden öte, küresel bir insan hakları krizine işaret ediyor.
