Amerikan basınına sızan bir yürütme emri taslağı, ABD Dışişleri Bakanlığı’nda köklü bir yeniden yapılanma planının hazırlandığını ortaya koydu. Bloomberg ve The New York Times’ın ulaştığı 16 sayfalık belgeye göre, ABD Başkanı Donald Trump’ın vizyonu doğrultusunda hazırlanmış olan taslak; iklim değişikliği, mülteciler, insan hakları, demokrasi ve toplumsal cinsiyet eşitliği gibi alanlardaki diplomatik girişimleri hedef alıyor.
Belgede, Sahra Altı Afrika’daki bazı büyükelçilik ve konsoloslukların “gerekli olmayan” statüsüne alınarak kapatılması öngörülüyor. Kanada ile yürütülen diplomatik ilişkiler ise daraltılarak Ottawa’daki büyükelçiliğin yetkilerinin azaltılması, bunun yerine “Kuzey Amerika İşleri Ofisi” çatısı altında yeni bir yapılanma kurulması planlanıyor.
Dışişleri Bakanlığı’nın bölgesel yapısında da radikal değişiklikler söz konusu. Bakanlık dört ana coğrafi bölgeye indirgenecek: Hint-Pasifik, Latin Amerika, Orta Doğu ve Avrasya. Bu yeni düzenlemeyle birlikte, kültürel diplomasi ve eğitim alanında da ciddi kısıtlamalar getirilecek. Fulbright programı yalnızca ulusal güvenlik odaklı yüksek lisans eğitimleriyle sınırlandırılacak ve sadece “kritik diller” için burs sağlanacak. Çeşitlilik, eşitlik ve kapsayıcılık (DEI) projeleri sona erdirilecek; Howard Üniversitesi ile yürütülen burs iş birliği iptal edilecek.
En dikkat çekici önerilerden biri ise ABD dış hizmet sınavının kaldırılması. Yeni plana göre, diplomat adaylarının değerlendirmesi, başkanın dış politika çizgisine olan uyumlarına göre yapılacak. Bu yaklaşım, Dışişleri Bakanlığı’nın uzun yıllara dayanan profesyonel diplomasi geleneğinden uzaklaşacağına işaret ediyor.
ABD Dışişleri Bakanlığı, belgeyi “tamamen sahte” olarak nitelendirdi. Newsweek’e konuşan bir bakanlık sözcüsü iddiaları yalanlarken, Dışişleri Bakanı Marco Rubio da belgelerin “sahte haber” niteliğinde olduğunu savundu. Ancak bakanlık içinden bazı kaynaklar, belge içeriğinin bazı bölümlerinin gerçeğe yakın olduğunu ve daha sınırlı kapsamda da olsa reform planlarının gündemde tutulduğunu dile getiriyor. Bir Dışişleri çalışanı, bu sızmanın kamuoyunu olası bir yeniden yapılanmaya hazırlamak amacıyla yapılmış olabileceğini öne sürdü.
Trump yönetimi geçmişte de ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı’nı (USAID) Dışişleri Bakanlığı’na entegre etmeye çalışmış, bazı yardım programlarını iptal etmişti. Yeni plana göre insani yardım faaliyetlerinin USAID yerine doğrudan Dışişleri Bakanlığı çatısı altında yürütülmesi öngörülüyor. Bu hamle, ABD‘nin onlarca yıldır benimsediği çok taraflı diplomasi anlayışından uzaklaşılması anlamına geliyor.
