ABD yönetimi, düzensiz göçle mücadele kapsamında iltica sisteminde kapsamlı bir değişikliğe gidiyor. Washington’ın yeni stratejisi, Orta Amerika’dan yola çıkıp Meksika üzerinden ABD’ye ulaşan göçmenlerin sığınma başvurularını doğrudan ABD’de değil, transit geçtikleri ülkelerde yapmalarını zorunlu kılıyor. Bu düzenlemeyle Panama, Guatemala ve Meksika gibi ülkeler “güvenli üçüncü ülke” olarak tanımlanıyor.
Yeni uygulamaya göre, örneğin Honduras’tan yola çıkan bir göçmen, Guatemala’da sığınma başvurusunda bulunmadıysa ABD sınırında yaptığı iltica talebi geçersiz sayılabilecek. Böylece, ABD topraklarına ulaşan sığınmacılar, başvuru sürecine dahil edilmeden sınır dışı edilebilecek.
Ancak bu strateji, insan hakları kuruluşları ve göç uzmanları tarafından ciddi eleştirilere maruz kalıyor. “Güvenli” kabul edilen birçok ülkede çete şiddeti, insan kaçakçılığı, yolsuzluk ve kadınlara yönelik sistematik şiddet hâlâ ciddi bir sorun olarak varlığını sürdürüyor. Özellikle çocuklu aileler ve kadınlar için bu geçiş ülkeleri, sığınma sürecinden ziyade hayati risklerle dolu birer tehdit alanı olarak değerlendiriliyor.
ABD-Meksika sınırındaki geçici kamplarda kötü barınma koşulları, yetersiz sağlık hizmetleri ve süresiz bekleyişler ise bu politikanın insani boyutunu daha da tartışmalı hale getiriyor. Psikolojik travmaların arttığı, temel ihtiyaçların karşılanamadığı bu bölgelerde, sığınmacıların güvenliği ve onuru ciddi biçimde zedeleniyor.
ABD yönetimi ise bu politikayı, sığınma sisteminin “kötüye kullanılmasını önlemek” amacıyla hayata geçirdiğini savunuyor. Ancak hukukçular ve göçmen hakları savunucuları, sistemin hem uluslararası mülteci hukukuna hem de ABD Anayasası’na aykırı yönleri olduğunu vurguluyor. Bazı eyaletlerde bu politikaya karşı açılan davalar hâlen sürüyor.
Yeni düzenleme, ABD’ye göç etmeyi planlayan binlerce insanı güzergâh ve başvuru stratejilerini yeniden şekillendirmeye zorlarken, Washington’un küresel mülteci politikalarındaki pozisyonunun da köklü biçimde değişmekte olduğuna işaret ediyor.
