Pasifik’teki küçük ada ülkesi Nauru, “altın pasaport” programından elde edilen geliri kıyı şeridini koruma ve yerleşimi yüksek kesimlere taşıma projesine aktarıyor. Pasifik Okyanusu’nda Avustralya ile Hawaii arasında yer alan dünyanın en küçük ülkelerinden Nauru, yükselen deniz seviyeleriyle mücadele için alışılmadık bir finansman yöntemine başvuruyor: “Yabancı yatırımcılara vatandaşlık ve pasaport satışı.”
Nauru, “altın pasaport” programından elde edilen gelirleri, iklim değişikliği nedeniyle sular altında kalma riski taşıyan altyapıyı ve nüfusu daha yüksek bölgelere taşımak için kullanmayı planlıyor.
13 Bin Kişinin Yeni Rotası
Nauru hükümeti, 13 bin nüfuslu ülkede iklim krizi nedeniyle 2050 yılına kadar nüfusun yüzde 90’ının yer değiştirmek zorunda kalacağını öngörüyor. Bu kapsamda başlatılan “Yüksek Zemin İnisiyatifi”nin ilk aşamasının maliyetinin en az 60 milyon dolar olacağı tahmin ediliyor. Proje, konutların ve kritik altyapının yeniden inşasının yanı sıra gıda üretiminin artırılması, güneş enerjisi yatırımları ve yeşil alanların genişletilmesini de kapsıyor.
Vatandaşlık Bedeli: 105 Bin Dolar
Nauru’nun küresel yatırımcılara sunduğu program, tek bir kişi için 105.000 dolar temel katkı payı talep ediyor. Üç kişiye kadar olan aileler için bu miktar 110 bin dolara, dört veya daha fazla bağımlısı olanlar içinse 115 bin dolara çıkıyor. Ek olarak, başvuru sahiplerinin 25 bin ila 30 bin dolar arasında değişen başvuru ücreti, kişi başı 10 bin dolarlık “due diligence” (araştırma) ücreti ve 500 dolarlık pasaport bedeli ödemesi gerekiyor. Tüm bu masraflar göz önüne alındığında, tek bir bireyin Nauru pasaportu edinme maliyeti 141.700 dolara ulaşıyor.
Nauru pasaportunun en çekici yanı, Birleşik Krallık, İrlanda, Singapur ve Katar dahil 85 ülkeye vizesiz veya kapıda vize erişimi sağlaması. Ayrıca, vatandaşlık için ülkede ikamet zorunluluğu bulunmuyor. Başvuruların üç ila dört ay içinde sonuçlandırılması da programı cazip kılan unsurlar arasında.
Fosfat Madenlerinden İklim Finansmanına
Yaklaşık 21 km²’lik yüzölçümüyle dünyanın en küçük üçüncü ülkesi olan Nauru, geçmişte fosfat madenleri sayesinde kişi başı yüksek gelire sahip olsa da, kaynakların tükenmesiyle ekonomik darboğaza girmişti. Bugün balıkçılık ve Avustralya’nın sığınmacı kabul merkezleriyle ayakta durmaya çalışan ülke, iklim krizini fırsata çevirerek küresel sermayeden pay almaya hazırlanıyor.
İklim finansmanı uzmanları, ada ülkelerinin benzer yöntemlere başvurmasının artabileceğine dikkat çekiyor. Ancak “altın pasaport” programlarının şeffaflık ve hesap verebilirlik riskleri taşıdığına dair eleştiriler de mevcut. Nauru hükümeti ise tüm gelirlerin kamuya açık şekilde raporlanacağını ve sadece iklim dirençliliği projelerine aktarılacağını taahhüt ediyor. Bu adım, yok olma tehdidi altındaki küçük ada devletlerinin hayatta kalma mücadelesinde yeni bir finansman modeli olarak tarihe geçebilir.
