Bu broşür, Norveç İlticacılar Örgütü (NOAS) tarafından hazırlanmıştır.
NOAS, sığınma (iltica) başvurusunda bulunanlara bilgi ve hukuki danışmanlık veren ve insan hakları konusunda etkinlikte bulunan bir sivil toplum örgütüdür.
Bu broşür, sığınmacı olarak Norveç’te olup, korunmak için başvuruda bulunan kişilere yönelik önemli bilgiler içermektedir.
Bu broşürde şu soruların yanıtlarını bulabilirsiniz:
1. Kim korunma hakkına sahiptir?
2. Kime insancıl nedenlere dayanarak oturma izni verilebilir?
3. Sığınma başvurunuzu hangi ülke değerlendirecektir?
4. Norveç’te sığınma başvurunuzu kim işleme alır?
5. Korunma başvurusunda bulunduğunuzda ne olur?
6. Sığınma ile ilgili mülakat konusunda önemli tavsiyeler
7. Bir sığınmacı olarak yükümlülükleriniz ve haklarınız
8. Sır saklama yükümlülüğü
1. KİM KORUNMA HAKKINA SAHİPTİR?
Anavatanınıza döndüğünüz takdirde hayatınız tehlikeye girecekse, işkence veya benzeri saldırılara maruz kalma riski taşıyorsanız, korunma ya da diğer bir deyimle sığınma (iltica) hakkınız vardır.
Anavatanınızdaki resmi makamlar sizi koruma altına alabiliyorsa veya anavatanınızda güvende olacağınız bölgeler mevcut ise, normal koşullarda Norveç’te korunma hakkı alamazsınız. Kimin korunma hakkına sahip olduğu, Norveç’in de uymakla yükümlü olduğu uluslararası anlaşmalarca tespit edilmiştir.
2. KİME İNSANCIL NEDENLERDEN OTURMA İZNİ VERİLEBİLİR?
Korunma hakkınız yok ise yetkililer, insancıl bir nedenden ya da Norveç’e özel bir bağlantı nedeniyle verilen oturma izni koşullarını karşılayıp karşılamadığınızı değerlendirirler. Bu tür oturma iznine, insancıl gerekçelere dayanarak verilen oturma izni denir. Bu tür bir oturma izni alabilmeniz için bir pasaportunuzun olması şarttır. Yetkili makamlara pasaportunuzu teslim etmediyseniz, başvurunuz reddedilebilir veya size sınırlı oturma izni verilmesine neden olabilir; sınırlı oturma izni, daimi oturma hakkı ya da ailevi nedenlerle göç hakkı vermez.
3. SIĞINMA BAŞVURUNUZU HANGİ ÜLKE DEĞERLENDİRECEKTİR?
Norveç’te korunma talebinde bulunan herkesin başvurusu Norveç’te işleme alınmaz. Avrupa ülkeleri arasında bir iş birliği şeklinde imzalanan Dublin Anlaşması, sığınma başvurularının, anlaşma kapsamında yer alan ülkelerden sadece birinde işleme alınmasını sağlar.
Başvurunuz, aşağıdaki koşulların varlığı halinde Dublin Antlaşması kapsamındaki başka bir ülkede değerlendirilebilir. Eğer başka ülkede:
# parmak iziniz kaydedildiyse,
# sığınma başvurusunda bulunduysanız,
# vizeniz ya da ikamet izniniz varsa,
# yakın aileniz varsa,
başvurunuz o ülkede değerlendirilebilir.
Norveç’te yetkili makamların, başka bir ülkeye nakledilip nakledilmemeniz gerektiğini araştırması ve bu konuda karara varması, normal şartlar altında iki ilâ altı ayı bulur. Bu konuda ayrıntılı bilgi almak için, NOAS’tan Dublin İş Birliği Anlaşması hakkındaki broşürünü isteyebilirsiniz.
4. NORVEÇ’TE SIĞINMA BAŞVURUNUZU KİM İŞLEME ALIR?
Devlet Yabancılar Genel Müdürlüğü (UDI), Norveç devletinin resmi bir kuruluşudur. UDI görevlileri, sizinle yaptığı mülakat sonrasında size ikamet izni verilip verilmeyeceğine karar verir. UDI, tüm sığınma başvurularını dikkatle değerlendirir ve her başvuruyu teker teker işleme alır.
5. KORUNMA BAŞVURUSUNDA BULUNDUĞUNUZDA NE OLUR?
Polis teşkilatında sığınmacı olarak kaydedilirsiniz:
Poliste, resminiz çekilir, parmak iziniz alınır. Size kim olduğunuz, Norveç’e hangi yollardan geldiğiniz ve neden korunma başvurusunda bulunduğunuz sorulur. Beraberinizde kimlik evraklarınız varsa, kayıt sırasında bu evrakları göstermeniz gerekecektir.
Mülteci kabul ve yerleştirme merkezine taşınırsınız:
Kayıttan sonra bir karşılama merkezine götürülürsünüz. Başka bir geçici merkeze ya da mülteci kabul ve yerleştirme merkezine götürülmeden önce birkaç günlüğüne burada kalacaksınız. Merkezde bulunan personel size yükümlülük ve haklarınız konusunda ayrıntılı bilgi verecektir.
Tüberküloz (verem) testinden geçersiniz:
Karşılama merkezinde geçireceğiniz ilk birkaç gün içinde verem testinden geçeceksiniz. Bu test herkes için mecburidir. Acilen tedavi edilmesi gereken ciddi bir sağlık sorununuz var ise, bu durumu sağlık merkezine bildirmelisiniz.
NOAS’tan Bilgi ve Danışmanlık Hizmeti
Karşılama merkezinde geçireceğiniz ilk günlerde NOAS size bilgi verecektir. NOAS, Norveç’te sığınmacıların hakları için çalışan ve insan hakları konusunda etkinlikte bulunan bir sivil toplum örgütüdür. NOAS’ın karşılama merkezindeki görevi, sığınmacılara bilgi ve danışmanlık hizmeti vermektir. Sığınma yöntemi konusunda bir filmi izleyecek ve bir NOAS görevlisi ile bir görüşme gerçekleştireceksiniz. Bu görüşmenin amacı, sizi UDI ile yapacağınız mülakata hazırlamaktır. Bu görüşme sırasında korunma başvurusu ile ilgili olarak aklınıza
gelen tüm soruları sormanız önemlidir. Görüşme, iyi bildiğiniz bir dilde düzenlenecektir. Dublin Antlaşması çerçevesinde başka bir Avrupa ülkesine nakledilmeniz olasılığı varsa, bu hususu belirtmeniz, size doğru bilgi verilmesi açısından önem taşımaktadır.
NOAS görevlileri görüşmenin ayrıntılarını gizli tutmakla yükümlüdür.
UDI tarafından mülakata çağrılırsınız.
İltica mülakatı, korunmak için neden başvuruduğunuzu açıklamanızı sağlayacak en önemli fırsattır. Sığınma ile ilgili bu mülakat, genellikle birkaç saat sürer. Başınızdan geçenleri, ülkenize dönmek zorunda kalırsanız ne sizi korkutuyor, bunu net ve ayrıntılı olarak anlatın. Mülakat sırasında bir tercüman da hazır bulunacaktır. Tercüman, sır saklama yükümlülüğü olan tarafsız bir kişidir. Söylenenleri anlamakta güçlük çekiyorsanız, bu durumu derhal tercümana bildirmelisiniz.
İltica mülakatının sonunda, mülakat sırasında konuşulanları özetleyen bir rapor imzalayacaksınız. Tercüman bu raporu size okuyacaktır. Raporda değiştirmek istediğiniz bir şey varsa, bu durumu imza atmadan önce belirtmelisiniz.
UDI’nin cevabını beklerken normal bir kabul merkezine taşınır orada kalmaya başlarsınız.
Mülteci kabul ve yerleştirme merkezinde kalmak ücretsizdir. İsterseniz, UDI’den cevap gelene kadar kendi seçtiğiniz bir yerde de yaşayabilirsiniz ancak o zaman mali destek alamazsınız. Başka bir yere taşınırsanız yeni adresinizi kabul merkezine bildirmeniz gerekmektedir. Adresinizi kaydettirmeniz önemlidir; zira UDI’nin cevabı bu adrese gönderilecektir.
Yeni bilgiler
Sığınma ile ilgili mülakattan sonra sığınma başvurunuz açısından önemli olabilecek yeni bilgiler alırsanız, bu bilgileri derhal UDI’ye bildirmelisiniz. Bunları neden daha önce bildirmediğinizi açıklayın. Kabul merkezindeki
görevliler, bunu nasıl yapacağınızı açıklayacaktır.
UDI’den cevap beklersiniz.
UDI’nin sığınma başvurunuzu değerlendirmesi birkaç haftadan bir yıla kadar süren bir zaman alabilir. İşlem uzun sürerse bunun nedeni UDI’nin, verdiğiniz bilgilerin doğruluğunu araştırmak zorunda kalması olabilir. Öte yandan UDI’nin anavatanınızdaki gelişmeleri inceliyor olması veya birçok kişinin UDI’den cevap bekliyor olması da bu sürenin uzamasına neden olabilir.
UDI’den cevap gelir:
İkamet izni ya da ret cevabı alırsınız.
İkamet izni
İkamet/oturma izni almışsanız, bir belediyede yerleştirilmenize dair bir öneri gelir. Kabul merkezinden daha fazla bilgi alabilirsiniz.
Ret
Başvurunuz reddedildiyse, bu ret kararına itiraz etme hakkınız vardır. İtiraz etme konusunda size yardımcı olmak üzere, ücretsiz bir avukat tahsis edilir, bu desteğin süresi genellikle 5 saattir. İtirazınızı üç hafta içerisinde yapmanız gerekir. İtirazınız değerlendirilirken normalde Norveç’te kalabilirsiniz, ancak UDI, başvurunuzun açıkça temelsiz olduğunu düşünüyorsa, o zaman kalmanız mümkün değildir.
Yabancı İşleri Üst Kurulu (UNE)
İtirazınızı işleme alacak kuruluş UNE’dir. UNE, ya sizi bir görüşmeye çağırır ya da daha ayrıntılı bilgi göndermenizi talep edebilir.
Ret cevabı alırsanız anavatanınıza dönmek zorundasınız.
İşte o zaman, polisin belirlediği ve genelde iki hafta olan sürenin bitiminde ya da süre dolmadan ülkenize dönmeniz gerekmektedir. Tanınan bu sürenin sonunda, Norveç’te yasal olarak bulunma hakkını yitireceğiniz gibi mülteci kabul merkezinde de kalma hakkınız olmayacaktır.
Nihai ret kararı alırsanız, diğer bir deyişle, UNE, UDI’nin korunma başvurusuna dair ret kararını onaylarsa, Uluslararası Göç Örgütü (IOM) ile irtibata geçerek gönüllü olarak ülkenize dönebilir veya polis nezaretinde ülke dışına çıkma yolunu seçebilirsiniz (zorla dönüş).
IOM iş birliği ile gönüllü dönüş
Norveç yetkilileri, anavatanınıza gönüllü olarak dönmenizi kolaylaştıracak koşulları sağlamaktadır. Gönüllü dönüş, Norveç’te Gönüllü ve Destekli Dönüş Programı (VARP) adı altındaki programa başvurarak ülkenize yapacağınız dönüş seyahati konusunda işbirliği yapacağınız anlamına gelir.
VARP programı, UDI ile IOM arasında ülkenize yapacağınız seyahati düzenleyen iş birliğinin sonucudur.
Gönüllü olarak dönüş yaparsanız, dönüş masraflarınızı Norveç devleti karşılar.
Norveç’te ikamet izni olmayan herkes, gönüllü dönüş için başvurabilir. Sığınma başvurunuz reddedilirse, Norveç’i terk etmek için kısıtlı bir süreniz olacaktır.
Gönüllü dönüş yapmak isterseniz, sığınma başvurunuz reddedildikten kısa bir süre sonra Uluslararası Göç Örgütü IOM’a başvuruda bulunmanız gerekir. Başvurunuz onaylanırsa, IOM size yol göstererek seyahat belgelerini temin etmenize ve bilet ayırtmanıza yardımcı olacaktır. IOM aracılığıyla seyahat edebilmek için geçerli bir pasaportunuzun veya anavatanınızda bulunan yetkili makamlarca tanzim edilmiş başka bir seyahat belgenizin olması gerekir. Geçerli bir pasaport veya seyahat belgeniz yoksa IOM, en yakın elçilikten, konsolosluktan bu belgelerin temin edilmesi konusunda size yardımcı olacaktır. IOM dilerseniz seyahat sırasında ve anavatanınıza varışınızda da size yardımcı olacaktır. Mülteci kabul ve yerleştirme merkezinizden, UDI’nin bölge ofisinden veya IOM’dan, gönüllü dönüş konusunda ayrıntılı bilgi ve başvuru formunun nasıl
doldurulacağına dair yardım alabilirsiniz.
Zorla dönüş
Nihai ret kararından sonra gönüllü olarak ülkenize dönmezseniz, size verilen süre sona erer ermez polis nezaretinde ülke dışına çıkarılacaksınız. Polis nezaretinde gerçekleşen dönüşün masraflarını siz ödemek zorunda
kalacaksınız. Uçak biletini ödeyemediğiniz takdirde, devlet bunu karşılayacaktır; ancak bu masrafları geri ödemekle yükümlü olacaksınız. Polis nezaretinde gerçekleşen dönüşünüz ile ilgili masrafları geri ödemezseniz, daha sonraki tarihlerde Norveç’e ve diğer Avrupa ülkelerine yapacağınız vize başvuruları ve girişiniz reddedilecektir.
Suç teşkil eden bir fiil işlediniz.
Suç teşkil eden bir fiil işlediğiniz takdirde sığınma başvurunuz, Norveç’ten çabuk gönderilmenizi sağlamak için çok hızlı bir şekilde değerlendirilecektir. Yasa dışı bir eylemde bulunursanız, Norveç’ten sınır dışı da edilebilirsiniz; bu ise, daha sonra Norveç’e veya Avrupa ülkelerinin çoğuna giremeyeceğiniz anlamına gelir.
6. SIĞINMA MÜLAKATI KONUSUNDA ÖNEMLİ TAVSİYELER
#Anavatanınızı neden terk etmek zorunda kaldığınızı ve oraya dönmekten neden korktuğunuzu kapsamlı ve ayrıntılı bir şekilde açıklayın.
#Kendi başınızdan geçenlere odaklanın ve geri dönmek zorunda kalırsanız size neler olacağına değinin.
#Mümkün olduğunca kesin ve doğru bilgiler verin.
#Beraberinizde 18 yaşın altında çocuklarınız var ise, durumlarını ve onların yaşadıklarını anlatın.
#Anlamadığınız bir şey olursa, tercümandan bunu açıklamasını rica edin.
#Elinizde sığınma başvurunuza ilişkin belgeleriniz var ise, bunları da mülakata götürmelisiniz.
#Gerçeği anlatın. Doğru olmayan bir şey söylediğiniz takdirde, bu durum, sığınma başvurunuzun reddedilmesine yol açabilir. Ayrıca Norveç’ten sınır dışı edilebilirsiniz; bu durum, daha sonraki bir tarihte Norveç’e ve diğer Avrupa ülkelerinin birçoğuna girememeniz ile sonuçlanabilir.
#Kadın sığınmacılar: Kadınlar, erkeklerden daha farklı türlerde eziyete maruz kalabilir. Bunların konuşulması, özellikle de erkeklere anlatılması zor olabilir. İsterseniz, NOAS’tan kadın bir görevli ile görüşebilirsiniz. Görüşme isteğinizi, bilgilendirme filmini izledikten sonra en kısa zamanda NOAS’a bildirin. Ayrıca UDI ile yapacağınız mülakat için bir kadın görevli ve kadın bir tercüman talebinde de bulunabilirsiniz. NOAS ile yapacağınız görüşmeler sırasında bu talebinizi bildirebilirsiniz.
#Yanınızda 18 yaşın altında olan çocuklarınızı mı getirdiniz? Sığınma başvurusunun değerlendirilmesinde çocuğun durumu önem taşır. UDI, hem çocuğun kendi sığınma gerekçesinin olup olmadığını, hem de içinde olduğu durum hakkında ne düşündüğünü tespit etmek ister. Sığınma ile ilgili mülakat sırasında UDI’ye bu durumu anlatmanız önemlidir. UDI, yedi yaş üzeri çocuklar ile konuşmalarda bulunur. Çocuğa, yaşadıklarını kendi sözcükleri ile ifade etme fırsatı verilmesi önemlidir. Bazen çocuklar problemleri, yetişkinlere nazaran daha ağır yaşarlar. UDI, çocuk kendi istemediği takdirde onunla konuşma yapmaz.
7. BİR SIĞINMACI OLARAK YÜKÜMLÜLÜKLERİNİZ VE HAKLARINIZ
Kimliğinizi açıklama yükümlülüğünüz bulunmaktadır
Norveç yetkililerinin sizin kim olduğunuzu bilmesi önemlidir. Bu yüzden de, kim
olduğunuzu kanıtlayan belgeleri temin etmeniz önem taşır. Geldiğiniz ülkedeki
yetkili makamlar peşinizdeyse, Norveç yetkilileri, kimlik belgelerinin temini
konusunda, söz konusu yetkililer ile irtibata geçmenizi talep etmeyecektir.
Norveç yetkilileri kimliğiniz konusunda şüpheye düşecek olursa, o zaman aşağıda
belirtilen tehlikelerle karşı karşıya olacaksınız:
#Söylediklerinize inanılmaz.
#Oturma izni alma şansınızı azaltırsınız.
#Normalde kazanacağınız hakları kaybedersiniz.
#Sınırlı ikamet izni alırsınız.
Doğru bilgi vermekle yükümlüsünüz
Bir sığınmacı olarak neden korunma başvurusunda bulunduğunuzu açıklamalısınız. Bu yüzden iş birliğinde bulunmak ve gerekli belgeleri sunmak için elinizden geleni yapmalısınız. Korunma başvurusunda bulunmadan önce başkalarından ne duymuş olursanız olun, sığınma için gerçek başvurma nedeninizi Norveç yetkililerine aktarmanız önemlidir. Yanlış bilgi vermek cezai bir suç teşkil eder. Ayrıca bu durum sınır dışı edilmenize yol açabilir.
Sığınma başvurusu sırasında çalışma hakkınız olabilir
Sığınma başvurunuzun sonuçlanmasını beklerken, kim olduğunuzu belgelere dayanarak gösterdiğiniz takdirde ve durumunuz Dublin Antlaşması kapsamında değilse, çalışma izni alabilirsiniz. Çalışma izni en fazla altı ay için geçerli olsa da yenilenebilir.
Tıbbi tedavi hakkınız vardır
Sığınma başvurunuzun işleme alınıp sonuçlanmasını beklerken, gerekli olan tıbbi tedaviye hakkınız vardır. Tıbbi tedavi, 12 yaşın altındaki çocuklara ücretsizdir. Norveç’te yaşayan herkes, genelde tıbbi tedavi masraflarının bir kısmını ödemek zorundadır. Bir psikolog yardımına ihtiyacınız varsa, masraflarınızın ödenmesi için UDI’ye başvurabilirsiniz. Ayrıntılı bilgi için kabul merkezi personeline danışınız. Ciddi sağlık sorunlarınız varsa, bu durumu, UDI’ye bildirmelisiniz.
Sığınma başvurunuzu geri çekebilirsiniz
Sığınma başvurunuzu istediğiniz zaman geri çekebilirsiniz. O zaman ülkenize geri dönme konusunda yardım için IOM’a başvurmanız da mümkün olacaktır.
8. SIR SAKLAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Polis, UDI, UNE, tercüman, avukat, sağlık personeli ve NOAS, sır saklamakla yükümlüdür.
Bu şu anlama gelir: Sözü edilen şahıs ve kuruluşlar, anavatanınızda bulunan yetkililere sığınma başvurunuz konusunda bilgi veremez. Ayrıca bu şahıs ve kuruluşlar, sığınma başvurunuz konusunda görevli olmayan kişilere de söylediklerinizi anlatamazlar. Sır saklama yükümlüğüne aykırı hareket etmek bir suç teşkil eder. Bu yüzden, neden korunmaya ihtiyaç duyduğunuzu ayrıntılı bir şekilde anlatmaktan korkmamalısınız.
ADRESLER
Polisin Yabancılar Birimi (Politiets utlendingsenhet)
Polis teşkilatı, yeni gelen sığınmacıları kaydeder.
Polis, ayrıca sığınma başvuruları reddedildiği halde gönüllü olarak Norveç’ten ayrılmayan sığınmacıları da ülkelerine geri gönderir.
Posta adresi: Postboks 8102 Dep, NO-0032 Oslo, Norveç
Ziyaret adresi: Christian Krohgs gate 32, Oslo
Telefon: +47 22 34 24 00, Faks: +47 22 34 24 80
e-posta: pu@politiet.no
Devlet Yabancılar Genel Müdürlüğü (UDI)
Sığınma ve aile birleşimi konusundaki başvuruları işleme alan, vize ve vatandaşlık işlemlerini gerçekleştiren resmi bir devlet kuruluşudur. UDI, aynı zamanda mülteci kabul ve yerleştirme merkezlerinden de sorumludur.
Posta adresi: Postboks 8108 Dep, NO-0032 Oslo, Norveç
Ziyaret adresi: Hausmannsgt. 21, Oslo
Telefon: +47 23 35 16 00, Faks: +47 23 35 15 01
Website: www.udi.no, E-posta: ots@udi.no
Uluslararası Göç Örgütü (IOM)
Destekli ve gönüllü dönüş konusunda bilgi verir.
Posta adresi: Postboks 8927 Youngstorget NO-0028 Oslo, Norveç
Ziyaret adresi: Storgata 10a, 2. kat, Oslo
Mesai saatleri: Hafta içi: 10:00–15:00 Hafta sonu: Kapalı
Telefon: +47 23 10 53 20
Faks: +47 23 10 53 23
e-posta: osloreturn@iom.int
Yabancı İşleri Üst Kurulu (Utlendingsnemnda – UNE)
UDI tarafından verilen ret kararlarına itirazları işleme alan mahkeme benzeri idari bir kuruluştur.
Posta adresi: Postboks 8165 Dep, NO-0034 Oslo, Norveç
Ziyaret adresi: Stenersgt. 1B/C, Oslo
Telefon: +47 21 08 50 00, Faks: +47 21 08 50 01
Website: www.une.no, E-posta: postmottak@une.no
Norveç Kızıl Haç Örgütü (Norges Røde Kors)
İz bulma servisi, savaş, çatışma ya da afetler nedeniyle birbirlerinden ayrı düşen aile fertleri arasındaki bağlantının yeniden kurulması konusunda yardımcı olur.
Kızıl Haç Örgütü, UDI’ye ya da diğer şahıs veya kuruluşlara sizinle ilgili bilgi vermez. Bu hizmet ücretsizdir.
Posta adresi: Postboks 1 Grønland, NO-0133 Oslo, Norveç
Ziyaret adresi: Hausmannsgt. 7, Oslo
Telefon: +47 22 05 40 00
e-posta: tracing@redcross.no